Dlaczego tak wielu ludzi błędnie rozumie pojęcie dyscypliny?

Czym tak naprawdę miała być dyscyplina, gdy pierwszy raz spotkano się z tym pojęciem?

Dyscyplina w ujęciu wychowania dzieci kojarzy się nam z trzymaniem dzieci krótko. Z posiadaniem dzieci grzecznych i usłużnych, które są na każde zawołanie. Z nie pozwalaniem dzieciom, aby się nam stawiały lub aby wchodziły nam na głowę. W tak rozumianej dyscyplinie rodzic ma być bezwzględnie szanowany i jednocześnie – w tak rozumiane dyscyplinie, rodzic ma pełne prawo zastosować dowolne wręcz metody, aby to osiągnąć.

„Idź do swojego pokoju!”

„Nie pyskuj!”

„Jak wrócimy do domu, to zobaczysz!”

Nawet jeśli rodzic jest dupkiem.

Niestety wydaje mi się, że bardziej wypaczyć pojęcia dyscypliny nie mogliśmy i te przykłady powyżej, nie mają nic wspólnego z jej prawdziwym obliczem.

Czym tak naprawdę są więc powyższe przykłady?

Jak wspomniałem wcześniej, ten powyższy opis nie ma nic wspólnego z dyscypliną. Ma on za to mnóstwo cech wspólnych z byciem zwykłym aroganckim bucem, który uważa siebie za najważniejszego na tej planecie, a innych ludzi ma za nic (włączając w to niestety jego własnego dzieci).

Ten opis ma też mnóstwo cech wspólnych z wyładowywaniem swoich emocji, nad którymi niestety nie potrafimy zapanować, na całkowicie bezbronnym dziecko. Kto w takim układzie jest osobnikiem bardziej niedojrzałym, to już każdy z nas musi sobie sam odpowiedzieć.

Oczywiście nie mówię tutaj o każdym rodzicu, który miał w swoim życiu taki wybuch i później tego żałował. Ja mówię o tym typie rodzica, który uważa powyższe postępowanie za idealne rozwiązanie. Który uważa, że nie tylko postępuje słusznie, ale jeszcze na dodatek chełpi się swoim „dobrze wychowanym” (czyt. ostro zastraszonym/skrzywdzonym) dzieckiem na lewo i na prawo.

Ja osobiście aż wzdrygam się na myśl o osobie dorosłej, która krzywdzi swoje własne dziecko tylko dlatego, aby poprawić sobie samopoczucie i jeszcze uważa, że robi dobrze. I dlatego też o tym piszę.

Dyscyplina – definicja właściwa

Słowo dyscyplina wywodzi się od łacińskiego słowa disciplina i oznacza naukę, tudzież przekazywanie instrukcji/informacji. Wywodzi się też z grupy słów, w których pojawiają się m.in. apostoł, uczeń czy nauczanie. I to jest właśnie sens prawdziwej dyscypliny. Nauka. W prawdziwej dyscyplinie chodzi o to, aby przekazać drugiej osobie pewną wiedzę. Pewnie teraz część ludzi powie:

„No, ale przecież kary uczą dziecka bardzo wielu rzeczy.”

I intuicyjne wydaje nam się, że ci ludzie mają rację. Czy jednak metoda kija i marchewki rzeczywiście jest najlepsza? Szczególnie, gdy mówimy o nauce drugiego człowieka (nawet jeśli ma dopiero kilka lat), a nie o tresurze zwierzęcia?

Na to pytanie odpowiedziałem już w tekście Czy da się wychować dzieci bez karania (i nagradzania)?, więc nie chciałbym się tutaj powtarzać, ale zacytuje ten sam fragment, który cytowałem również w owym tekście:

„Wiara w to, że dzieci muszą być ukarane, aby nauczyć się lepszego zachowania, jest nielogiczna. Dzieci uczą się przewracać, czołgać, chodzić, mówić, czytać i jeszcze wielu innych bardziej skomplikowanych czynności, bez konieczności karania. Dlaczego więc, takie same łagodne przewodnictwo, wsparcie i świadomość rozwojowych możliwości dziecka, które rodzic wykorzystuje do nauki tych skomplikowanych czynności, nie miałoby zadziałać, aby nauczyć dziecko łagodnie głaskać kota czy pisać na kartce zamiast po ścianie?” L. R. Knost

Przerwijmy więc ten obłęd

Dlatego też najwyższa pora przerwać ten obłęd, w którym niektórzy rodzice usprawiedliwiają swoje wybuchy gniewu, swoje krzyki oraz absurdalne kary („idź do swojego pokoju, niczym niewolno ci się bawić i dodatkowo odwołujemy w tym roku święta”) niesieniem dyscypliny. Wyżywanie się na własnych dzieciach nie jest dyscypliną i nigdy nią nie będzie.

Dyscypliną, tą prawdziwą dyscypliną jest przewodnictwo. Nauczanie własnego dziecka nie poprzez groźby i zastraszanie, ale poprzez modelowanie właściwej postawy swoim własnym zachowaniem. Wspieranie naszego dziecka, gdy sobie nie radzi z emocjami, zamiast jego atakowania i tylko wzmagania w nim poczucia bezradności i bezsilności.

Intencja ma ogromne znaczenia w dyscyplinowaniu

Dyscyplina to też stawianie granic i ich utrzymywanie, ale nie z intencją ukarania, bądź skrzywdzenia dziecka, lecz z intencją zapewnienia mu bezpieczeństwa („Rozumiem, że bardzo chcesz, ale nie można iść po krawężniku ruchliwej drogi, bo to bardzo niebezpieczne. Rozumiem też, że bardzo ci smutno/źle z tego powodu, ale może uda nam się znaleźć jakieś inne miejsce do tego? Bezpieczniejsze?”).

Nie musimy pozwalać dziecku wchodzić sobie na głowę – wystarczy, że ze spokojem będziemy bronić ustalonych wcześniej granic („Widzę, że jesteś zły, ale nie pozwolę ci uderzać ani twojego brata, ani mnie i jeśli będzie taka potrzeba, to przytrzymam cię, abyś nie mógł tego robić, do czasu aż będziemy mogli się znowu pobawić.”). A jeśli dziecko będzie miało z powodu niemożności przekraczania tych granic ochotę się rozpłakać („ale ja chcę tę zabawkę, którą ma Stasiu!”), to powinniśmy mu na ten płacz po prostu pozwolić.

Jeden z kluczowych elementów dyscypliny

To jest też bardzo istotny element dyscypliny – dziecięca nauka radzenia sobie z ideą tego co wolno mi robić, a czego mi robić nie wolno. Co jest moje, a co jest innych. Z ideą tego, że innych krzywdzić nie wolno. Że nie wolno zabierać rzeczy należących do drugiej osoby.

Oczywiście będzie pojawiała się przy tej nauce złość, będzie pojawiał się płacz, ale nie możemy się dziwić dzieciom, że odczuwają te emocje, bo one są przecież zupełnie naturalnym zjawiskiem. Przecież jak my zobaczymy u nielubianego sąsiada zupełnie nowy samochód, o którym zawsze marzyliśmy, to też mamy prawo do smutku, złości czy rozgoryczenia.

Karanie więc dzieci za to, że odczuwają coś w taki sposób, a nie inny, byłoby jak karanie ich za to, że mają czarne włosy, a nie białe. One nie mają wpływu na to co czują i muszą się dopiero nauczyć jak sobie z tymi wszystkimi napływającymi emocjami radzić.

W jaki sposób mogą to osiągnąć?

Pytanie, które każdy powinien sobie zadać

Jak sądzicie:

Czy dzieci prędzej nauczą się panowania nad emocjami, gdy będą miały rodziców, którzy sami najwidoczniej nad emocjami panować nie potrafią i którzy zachowują się, jak gdyby okazywanie emocji było największą zbrodnią, jakiej może dokonać ich dziecko? Podczas gdy sami, niczym rasowi hipokryci, okazują je bez żadnej kontroli, bardzo często krzywdząc swoich bliskich?

Czy może prędzej się dzieci tej sztuki nauczą, gdy będą miały wsparcie rodziców, rozumiejących jak przytłaczające i jak silne potrafią być nieraz emocje? Którzy nawet jeśli czasem nad emocjami stracą panowanie, to będą potrafili się do tego przyznać i przeprosić? Którzy będą bezwarunkowo kochali swoje dziecko, niezależnie od tego jak wiele i jak silnych emocji będzie ono odczuwało?

Dyscyplina może oznaczać każde z tych rozwiązań, a w języku potocznym wręcz częściej niestety oznacza to pierwsze. Ja jednak chciałbym, abyśmy chociaż spróbowali wrócić do pierwotnych założeń dyscypliny i posłużyli się rozwiązaniem drugim, na którym skorzystają nie tylko nasze dzieci, ale również my jako rodzice, bo dzięki niemu staniemy się zwyczajnie lepszymi ludźmi.

Mam nadzieję, że nie jestem w swoim stanowisko osamotniony.

Prawa do zdjęcia należą do yudha.