Dlaczego dzieci nie potrzebują tradycyjnej, szkolnej edukacji?

Choć wydawać by się mogło, że jest inaczej.

Ostatnie pokolenie wychowane w wierze

Nie wiem czy jesteście tego świadomi, ale jesteśmy ostatnim pokoleniem, które większość swojego dzieciństwa oparło na wierze. Wierzyliśmy rodzicom, wierzyliśmy nauczycielom, wierzyliśmy kolegom. Wierzyliśmy niemal każdemu, kto tylko miał odpowiedni autorytet i zabierał głos. W końcu i tak nie mieliśmy zbyt wielu alternatywnych źródeł informacji. Słuchaliśmy więc tych, którzy „prawdopodobnie” wiedzieli więcej niż my.

Niestety mimo tego, że dziesięciolecia minęły i świat zmienił się niemal zupełnie, niektórzy dalej chcą wierzyć w owe stare metody. Jedną z takich dziedzin, w które wierzymy, jest tradycyjna, szkolna edukacja. Twór, który mimo setek lat historii, nie ma prawie żadnej konkretnej wartości w dzisiejszym świecie.

Kontrowersyjne podejście? To jeszcze nie wszystko.

Ludzie, którzy wierzą w tradycyjną edukację

Widzicie, ludzie którzy wierzą w taką edukację mają mnóstwo argumentów na poparcie swojej wiary. Najważniejszym jest oczywiście to, że przecież tak się robi od lat i działa. No i oczywiście mają „rację”. Tak samo jak rację mieli właściciele niewolników, którzy sprzeciwiali się ich uwolnieniu. W końcu po co uwalniać ludzi, skoro tak długo wszystkim taki układ pasował i tak dobrze działał?

Dokładnie po tej samej stronie stali też biali mężczyźni sprzeciwiający się równouprawnieniu ze względu na kolor skóry czy ze względu na płeć. „Po co te zmiany, skoro wszystkim było wcześniej tak dobrze?! Przecież to działało!”

Oczywiście, że działało. Tak samo jak działa tradycyjna edukacja. Przestarzale, niewydolnie i nieskutecznie, ale działa. Tylko czy to jest powód do zachwytu i utrzymywania statusu quo?

Skąd masz takie wnioski? Pokaż badania!

Proszę was bardzo. W książce „Geny i edukacja”, której autorami są Kathryn Asbury i Richard Plomin, naukowcy badający dziecięcy rozwój pod względem tego, za co odpowiadają geny, a za odpowiada środowisko, udowadniają, że do prawidłowego rozwoju dzieci potrzebują tylko czterech szkolnych umiejętności. Nie czternastu, nie czterdziestu, nie czterystu, ale czterech. I te cztery umiejętności powinna zapewnić szkoła. Są to pisanie, czytanie, liczenie oraz korzystanie z nowoczesnych technologii. Te umiejętności są bazą do wszystkich innych i posiadając je, dziecko może rozwijać się już w dowolnym kierunku, jaki tylko sobie obierze.

A co z historią, geografią, biologią, chemią czy fizyką?

Wybaczcie, ale już parę razy o to pytałem na tym blogu i powtórzę to po raz kolejny: a na cholerę mi to jest w życiu potrzebne? Tak całkowicie poważnie, po co mi są owe szkolne umiejętności potrzebne w życiu, gdy mam 12 lat? 15 lat? 18 lat?

Jasne, można rzucić setki przykładów, w których wiedza z danego przedmiotu przydałaby się w życiu codziennym. Zresztą ja sam potrafię ich pełno wymienić. Tylko wiecie co? Ja żadnej z tych wartościowych, życiowych informacji nie nabyłem w szkole.

Języka angielskiego nauczyłem się z gier komputerowych i filmów. Patriotyzmu uczyłem się czytając książki, których w szkole nie przerabialiśmy. Wiedzę o tym gdzie leży Francja czy Hiszpania nabyłem dopiero wówczas, gdy zacząłem podróżować. Co to jest symbioza wyjaśnił mi Qui-Gon Jinn, a nie pani z biologii. Nawet tego, żeby nie wlewać wody na gorący olej na patelni czy żeby nie wkładać palców do kontaktu szkoła też mi nie dała.

A takiej interpunkcji na przykład, nie nauczyłem się do dzisiaj.

Co więc mi dała?

Na przykład wiem, że krowa ma czterokomorowy żołądek (albo coś równie dziwnego), wiem, że pierwszym królem był Bolesław i wiem też mniej więcej, co się wydarzyło w 966 i w 1410. Wow. Normalnie wielkie brawa dla tradycyjnej edukacji. Wielkie brawa szczególnie dlatego, że jedna z moich koleżanek wychodząc z liceum dalej wierzyła, że w 1410 roku wygraliśmy, bo mieliśmy więcej czołgów. Yeah!

Żeby jednak tak negatywnym nie być, to muszę w tym miejscu docenić ludzi. Tak, ludzi. Nauczycieli. Bo wszystkie wartościowe informacje i umiejętności, które szkoła mi ostatecznie przekazała, zdobyłem dzięki tym kilku wspaniałym ludziom z którymi moje drogi się na szkolnych korytarzach przecięły. Ludziom, którzy byli nauczycielami z powołania i którzy wykonywali świetną robotę pomimo tego, jak nasz system obecnie wygląda i którzy podejrzewam, poradziliby sobie w każdym innym systemie równie dobrze, o ile nie lepiej.

No dobra, ale pomiędzy tymi „nieważnymi” przedmiotami są też te cztery, o których piszesz. Skąd więc wniosek, że szkoła jest niewydolna?

W zasadzie jest jeden główny powód dla którego tak uważam. Otóż szkoła „mieli” nas przez kilkanaście lat. Kilkanaście lat! I po tych kilkunastu latach w dalszym ciągu potrafi wypuścić ze swoich murów ludzi (bo już nie dzieci), którzy niejednokrotnie nie potrafią dobrze czytać, pisać, liczyć, tudzież posługiwać się nowoczesnymi technologiami. Po kilkunastu latach! Jak podają eksperci OECD (źródło), spędzamy w szkole ponad 6 tysięcy godzin. Jeśli doliczyć do tego czas spędzany na nauce do egzaminów i zadaniach domowych, to podejrzewam, że moglibyśmy szacować nawet 10 tysięcy godzin!

Aż ciężko sobie wyobrazić tyle czasu spędzonego na nauce! A mimo wszystko, mimo całego tego czasu, nie potrafimy nauczyć wszystkich dzieci czterech prostych umiejętności. Czy w takiej sytuacji ktokolwiek może zaryzykować więc nazwanie tego systemu inaczej niż niewydolnym? Nieskutecznym? Szczególnie, że nauka niemal dowolnej umiejętności powinna zająć nam zaledwie 20 godzin (źródło). Czy ktokolwiek jest dalej zdziwiony, że dzieci naprawdę nie potrzebują „edukacji” tego rodzaju? Przecież to co nazywamy tradycyjną edukacją, z prawdziwą edukacją niewiele ma wspólnego.

Do tych podstawowych czterech umiejętności, dodałbym od siebie jeszcze jedną

Niekoniecznie uważam się za mądrzejszego od naukowców, którzy spędzają nad badaniem takich rzeczy setki godzin, ale osobiście dodałbym jeszcze jedną umiejętność, którą szkoła powinna pielęgnować i to wręcz bardziej niż te cztery pozostałe. Tą umiejętnością jest ciekawość. To jest pierwsza i najważniejsza umiejętność jeśli chodzi o naukę. Zamiast kazać dzieciom wkuwać daty, zaciekawmy je historią i pozwólmy im poczuć jak to było, gdy odkrywano Amerykę albo gdy wyruszano na bitwę. Zamiast uczyć ich nazw naszych sąsiadów, dajmy dzieciom na zadanie zaplanowanie miesięcznej podróży po okolicznych Państwach i do tego określmy im jeszcze budżet. Nie tylko będą bardziej zaciekawione i same zaczną pozyskiwać informacje, ale jeszcze nauczą się czegoś, co rzeczywiście im się w życiu przyda.

Nie da się tak? A ja mówię, że takie podejście za kilka lat będzie jedynym słusznym podejściem.

To jak wyglądałaby szkoła, gdy skupić się na tym co mówię?

Chyba taką szkołę pełną dziecięcej ciekawości (z nauką jedynie podstawowych „narzędzi”, niezbędnych do odrywania świata, o których pisałem wcześniej), najlepiej jest pokazać za pomocą filmu:

Na koniec jeszcze dodam, że słowo edukacja pochodzi z łacińskiego educere, co znaczyło wzajemnie się inspirować, aby stać się najlepszymi wersjami samych siebie. Nauczanie jest kreatywnym zawodem. Pozwólmy więc nauczycielom obudzić wewnętrznych artystów, którzy będą wzmacniać dziecięcą ciekawość, zamiast wpychać je do standaryzowanego systemu nauczania. Jednak na samym początku to my, jako rodzice, musimy zmienić nasze podejście do edukacji i stać się bardziej otwarci na alternatywne metody nauczania. Bo bez tego nawet najlepsze pomysły nigdy nie staną się rzeczywistością.

Prawa do zdjęcia należą do Phil.