Czy warto uczyć dzieci, żeby się dzieliły?

Czy może przyjdzie im to naturalnie?

„Dzielenie się ssie”

Przeczytałem ostatnio dokładnie takie zdanie. I jak bardzo bym chciał się nie zgodzić i krzyknąć, że to fałsz, to nie potrafię. Im dłużej o tym myślę, tym dłużej jestem przekonany, że czasami jest to prawda wręcz niepodważalna. Naprawdę istnieją sytuacje, w których dzielenie się ssie. I nie ma znaczenia czy masz dwa lata czy masz lat czterdzieści. Czasami po prostu są takie chwile, że dzielić się nie chcemy, bo dana rzecz jest dla nas zbyt ważna, zbyt cenna albo mamy jakiś inny, równie ważny powód.

Nie wierzycie? Sprawdzicie się w kolejnym już blogowym psychoteście (rozwijam się i zrobiłem osobne warianty dla każdej z płci). Są nawet odpowiedzi. Ktoś musi godnie zastąpić Bravo:

Wersja dla kobiet

Wyobraźcie sobie, że idziecie na wesele i macie już wybraną sukienkę. Jest piękna, cudowna i doskonała. Tylko panna młoda ma szansę was przebić, ale i tak wszyscy potajemnie będą wiedzieli, kto tak naprawdę jest gwiazdą wieczoru. Wtem wasza najlepsza przyjaciółka, prosi was, żebyście pożyczyły dokładnie tą, waszą wymarzoną sukienkę. Na to samo wesele. Dzielicie się?

Wersja dla mężczyzn

Wyobraźcie sobie, że wpada do was dwóch kolegów, żeby pograć na konsoli. Po wielu miesiącach umawiania się, w końcu wam się udało. Żony wyjechały, dzieci pojechały z nimi – możecie grać całą noc. Niestety okazuje się, że jeden pad się popsuł. Odpuszczacie granie i oddajecie obydwa pady kolegom?

Asceza wróci?

O ile więc nie jesteście ascetami i nie czerpiecie przyjemności z doczesnego umartwiania się, odpowiedź powinna brzmieć: „Za żadne skarby!”. Bo to nasze rzeczy i nam mają sprawiać przyjemność. Oczywiście, że podzielimy się z koleżanką sukienką, której aktualnie nie potrzebujemy. Podobnie jak pożyczymy nawet całą konsolę koledze, kiedy my akurat jej nie używamy. Ba, gdyby naszej rodzinie lub przyjaciołom przytrafiła się jakaś straszna tragedia, wymagająca natychmiastowego zastrzyku gotówki, podejrzewam że potrafilibyśmy sprzedać wszystko co mamy, byleby tylko pomóc.

Jednak kiedy mamy sprawy podobnej wagi (to jest kluczowe) i mamy wybrać egoistyczne spełnienie własnej zachcianki lub podzielenie się naszymi dobrami z bliźnim, to w zdecydowanej większości przypadków wybierzemy to pierwsze (tych którzy się nie zgadzają, pozdrawiam od Szymona Słupnika. On też się nie zgadzał). Tak już mamy. Nie ma co się okłamywać.

Moje zabawki są moje!

Dlaczego więc wasze dziecko ma się dzielić? Łopatkę do piaskownicy własnoręcznie przytargało. Razem z całym wiaderkiem. I to ono dostało tą zabawkę na urodziny. Jeśli się nią nie bawi i nie widzi nic złego w podzieleniu się, to jasne, że może. Kto mu broni. Ale jeśli ma coś przeciwko, to jest jego święte prawo. Ja też byle komu moich zabawek niezwykle ważnych rzeczy nie pożyczam. A już najgorsze co można powiedzieć do dziecka to „No już się pobawiłeś, to teraz daj koledze”. Przecież gdyby się „pobawiło”, to samo by oddało prawda?

Ponownie przenosząc to do świata dorosłych, wyobrażacie sobie, że przychodzi do was sąsiad i mówi „No, posiedziałeś już na laptopie, teraz daj go Kaziowi spod czwórki”? Nie wiem jak wam, ale mi się wyobraźnia fiksuje na tak wysokim poziomie abstrakcji.

Nie mówiąc już o tym, że do trzeciego roku życia dziecko nie rozumie w pełni koncepcji „moje”, „twoje”, „czyjeś” i zmuszanie go do dzielenia przed tym okresem kompletnie mija się z celem.

No dobrze, ale co zamiast?

Nic. Najzwyczajniej w świecie nic. Dzieci w pewnym wieku naturalnie zaczynają wyczuwać nastroje innych osób i nie ma potrzeby tego procesu przyspieszać. Same będą chciały się wspólnie bawić i będzie im zależało, żeby inni uczestnicy bawili się równie dobrze (są nawet badania, które to potwierdzają – źródło). Zauważam to też u siebie, bo mój starszy syn potrafi się na przykład „podłożyć” kiedy gra z innymi dziećmi w gry planszowe odkąd zauważył, że jak ciągle wygrywa to nikt nie chce z nim grać. Dla niektórych dzieci ważna jest gra, dla innych wygrywanie. Dla jednych dzieci ważna będzie koparka, dla innych konik. Dzieci to zrozumieją i się dogadają.

Jeśli już bardzo chcemy się angażować, bo dziecko zaczyna być już coraz większe, a chęć do dzielenia się jednak naturalnie nie nadchodzi, to możemy pobawić się z dzieckiem w zabawę, która polega na pożyczaniu sobie zabawek – pożyczamy od dziecka zabawkę, bawimy się nią chwilę i oddajemy. Później dziecko. I na zmianę. Praktyka czyni mistrza.

A jeśli dwoje dzieci zakocha się w tej samej zabawce to rozwiązania są dwa:

1. Kupić drugą, taką samą zabawkę (sprawdza się przy rodzeństwie, ale tylko wtedy, gdy nawet kolor, odcień i grubość farby są identyczne).

2. Schować taką zabawkę zawczasu (sprawdza się przy kolegach).

Zresztą nie ukrywajmy – najlepiej w ogóle odpuścić kupowanie pojedynczych zabawek, kiedy dzieci są małe. Pojedyncza lalka, robot czy samochód, mogą spowodować więcej smutnych chwil, niż tych radosnych. No chyba, że mówimy o jedynakach, ale wtedy warto pamiętać o zasadzie nr 2, napisanej wyżej. W przypadku większych grup (co definiujemy jako więcej niż jedno dziecko) najlepiej sprawdzają się zabawki zbiorowe czyli wszelakie klocki, żołnierzyki, autka czy zwierzątka. Takie zabawki same z siebie minimalizują problem dzielenia się, bo jest ich po prostu dużo.

Warto też pamiętać, że o ile zabawki są fajne, to zabawy takie jak chowanego, gra w klasy czy budowanie namiotów z koców, przebija większość zabawek o głowę. I wtedy już w ogóle nie trzeba się dzielić.

Prawa do zdjęcia należą do Ben Grey.